Bài 9: Cách mạng tháng 10 Nga năm 1917 và công cuộc đấu tranh bảo vệ cách mạng (1917 – 1921)

Bài 9: Cách mạng tháng 10 Nga năm 1917 và công cuộc đấu tranh bảo vệ cách mạng (1917 – 1921) - Lịch Sử Lớp 11 - Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 bùng nổ và thắng lợi ở Nga, nhà nước Xã hội chủ nghĩa đầu tiên ra đời, mở ra một thời kì mới trong lịch sử thế giới. Vậy nhân dân Nga đã chiến đấu như thế nào để có được những thành quả đó. Đề Thi Việt mới bạn đến với bài học “Cách mạng tháng 10 Nga năm 1917 và công cuộc đấu tranh bảo vệ cách mạng (1917 – 1921)”.

Bài 9: Cách mạng tháng 10 Nga năm 1917 và công cuộc đấu tranh bảo vệ cách mạng (1917 – 1921) - Lịch Sử Lớp 11

A. Kiến thức trọng tâm

I. Cách mạng tháng Mười Nga 1917.

1. Tình hình nước Nga trước cách mạng.

• Về chính trị:
  • Đầu thế kỉ XX Nga vẫn là một nước quân chủ chuyên chế, đứng đầu là Nga hoàng
  • Nga hoàng đã đẩy nhân dân Nga vào cuộc chiến tranh đế quốc, gây nên hậu quả kinh tế xã hội nghiêm trọng.
• Về kinh tế: lạc hậu, kiệt quệ vì chiến tranh, nạn đói xảy ra ở nhiều nơi, công nghiệp, nông nghiệp đình đốn.
• Về xã hội:
  • Đời sống của nông dân, công nhân, các dân tộc trong đế quốc Nga vô cùng cực khổ.
  • Phong trào phản đối chiến tranh đòi lật đổ Nga hoàng diễn ra khắp nơi.

2. Từ cách mạng tháng Hai đến cách mạng tháng Mười.

a. Cách mạng tháng Hai 1917:

• Diễn biến:
  • 23/2/1917, cách mạng bùng nổ bằng cuộc biểu tình của 9 vạn nữ công nhân Pê – tơ – rô – gờ - rát.
  • 27/2/1917, phong trào chuyển từ tổng bãi công chính trị sang khởi nghĩa vũ trang.
• Kết quả:
  • Chế độ Nga Hoàng bị lật đổ, Nga từ nước Cộng hòa =>Cục dienj 2 chính quyền song song tồn tại.
  • Chính phủ tư sản lâm thời: giai cấp tư sản.
  • Xô viết đại biểu công nhân, nông dân và binh lính.

• Tính chất: Đây là cuộc cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới.

b. Cách mạng tháng Mười 1917:

• Tháng 4/1917, Lê – Nin thông qua luận cương tháng tư chủ trương chuyển từ CMDCTS sang CMXHCN.
• Đêm 24/10/1917 cuộc khởi nghĩa bùng nổ và thắng lợi ở thủ đô Pê – tơ – rô – grat.
• Chính phủ tư sản lâm thời bị lật đổ.
• Đầu năm 1918, cách mạng giành thắng lợi trên khắp cả nước.
• Tính chất: Đây là cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa.

II. Cuộc đấu tranh xây dựng và bảo vệ chính quyền Xô Viết.

1. Xây dựng chính quyền Xô Viết

• Thành lập: Chính quyền Xô Viết được thành laoaj ngày 25/10/1917
• Nhiệm vụ: đập tan bộ máy nhà nước cũ, xây dựng nhà nước mới.
• Chính sách: (SGK)

2. Bảo vệ chính quyền Xô Viết

• Hoàn cảnh: Các nước đế quốc tấn công Nga, bọn phản cách mạng nổi dậy.
• Biện pháp: Thực hiện chính sách” cộng sản thời chiến (SGK)
• Kết quả: Bảo vệ thành công chính quyền non trẻ.

III. Ý nghĩa cách mạng tháng Mười Nga.

• Đối với nước Nga:
  • Làm thay đổi tình hình đất nước và xã hội Nga, giải phóng nhân dân lao động…
  • Đưa nhân dân lao động làm chủ đất nước và vận mệnh của mình.
• Đối với thế giới:
  • Làm thay đổi cục diện thế giới
  • Cổ vũ, thúc đẩy phong trào cách mạng thế giới.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: Em có nhận xét gì về tình hình nước Nga trước cách mạng?

Hướng dẫn giải:

- Nga vẫn là nước quân chủ chuyên chế, đứng đầu là Nga hoàng Ni – cô – lai II. Đời sống nhân dân Nga ngày càng khó khăn:

+ Nông dân, công nhân bị áp bức bóc lột nặng nề, bị bần cùng hóa.

+ Nạn đói và nạn thất nghiệp ngày càng trầm trọng.

+ Số người chết, người bị thương ngoài mặt trận tăng cao.

- Năm 1019, Nga tham gia vào cuộc chiến tranh đế quốc, gây hậu quả nghiêm trọng cho đất nước.

- Người dân Nga trước cách mạng không thể chấp nhận sống dưới ách thống trị của chế độ Nga Hoàng được nữa, phong trào phản đối chiến tranh, đòi lật đổ chế độ Nga hoàng lan rộng khắp nơi. Nước Nga đã tiến sát tới một cuộc cách mạng.

Câu 2: Cách mạng tháng Hai năm 1917 đã thực hiện được những nhiệm vụ gì?

Hướng dẫn giải:

Cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai năm 1917 đã lật đổ chế độ Nga Hoàng tồn tại lâu đời trên đất nước Nga, chấm dứt thời kì thống trị của chế độ quân chủ chuyên chế ở Nga.

Sau cách mạng tháng Hai năm 1917, ở Nga hình thành cục diện hai chính quyền song song tồn tại: Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản và các Xô Viết của giai cấp vô sản.

Hai chính quyền này đại diện cho lợi ích của các giai cấp khác nhau nên không thể cùng tồn tại và xung đột giữa chúng là không thể tránh khỏi. Trong bối cảnh đó, Lê – nin và Đảng Bôn – sê – vích đã chuẩn bị kế hoạch tiếp tục làm cách mạng lật đổ chính phủ tư sản lâm thời.

Câu 3: Cách mạng tháng Mười diễn ra như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Cách mạng dân chủ tháng Hai thắng lợi. Nước Nga có hai chính quyền song song tồn tại: Các Xô viết của giai cấp vô sản và chính phủ lâm thời của tư sản.

Trước tình hình đó, Lê – nin và Đảng Bôn – sê – vích đã chuẩn bị kế hoạch tiếp tục làm cách mạng, lật đổ chính phủ tư sản lâm thời.

Tháng 4/1917 Lê – nin thông qua Luận cương tháng Tư, chỉ ra mục tiêu và đường lối chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa.

Trải qua 8 tháng đấu tranh, từ đấu tranh hòa bình nhằm tập hợp lực lượng quần chúng để đủ sức lật đổ giai cấp tư sản, Đảng Bôn – sê – vích chuyển sang khởi nghĩa vũ trang dành chính quyền.

Ngày 7/10, Lê – Nin bí mật rời Phần Lan về Pê – tơ – rô – grat, trực tiếp chỉ đạo cách mạng.

Cuộc khởi nghĩa bắt đầu đếm 24/10. Các đội cận về đã nhanh chóng chiếm được những vị trí then chốt ở thủ đô. Đêm 25/10, quân khởi nghĩa chiếm công điện mùa đông, chính phủ tư sản lâm thời sụp đổ.

Tiếp theo thắng lợi ở Pê – tơ – rô – grat, chính quyền xô Viết được thành lập ở Mat – xco – va. Đầu năm 1918, cách mạng xã hội chủ nghĩa giành được thắng lợi trên đấy nước Nga rộng lớn.

Câu 4: Chính quyền Xô Viết đã làm những gì và đem lại những lợi ích cho ai?

Hướng dẫn giải:

- Chính quyền Xô Viết đã thông qua sắc lệnh hòa bình và sắc lệnh ruộng đất.

- Thực hiện các biện pháp nhằm thủ tiêu tàn tích của chế độ phong kiến, xóa bỏ sự phân biệt đẳng cấp, những đặc quyền của giáo hội, thực hiện nam nữ bình đẳng.

- Thành lập các cơ quan trung ương và các Xô Viết ở các địa phương, chính quyền tư sản, địa chủ các cấp đều bãi bỏ. Hồng quân công nông được thành lập để bảo vệ chính quyền mới.

- Công bố Tuyên ngôn về quyền các dân tộc ở Nga, khẳng định những nguyên tắc cơ bản về quyền dân tộc tự quyết, bình đẳng của tất cả các dân tộc ở Nga.

- Quốc hữu hóa các nhà máy, xí nghiệp của giai cấp tư sản

- Tất cả các việc làm của chính quyền Xô Viết đem lại lợi ích cho toàn thể nhân dân lao động và các dân tộc ở Nga. Đáp ứng được yêu cầu và nguyện vọng của nhân dân Nga.

Câu 5: Vì sao năm 1917, ở nước Nga diễn ra hai cuộc cách mạng?

Hướng dẫn giải:

Cuộc cách mạng lần thứ nhất bùng nổ vào tháng Hai 1917 đã lật đổ chế độ Nga Hoàng và dẫn tới tình trạng hai chính quyền song song tồn tại. Đó là cuộc cách mạng dân chủ tư sản.

Cuộc cách mạng thứ hai do Lê – Nin và Đảng Bôn – sê – vich lãnh đạo, lật đổ chính phủ lâm thời tư sản, thiết lập chính quyền thống nhất trong toàn quốc của Xô Viết. Đó là cuộc cách mạng vô sản đầu tiên trên thế giới.

Sở dĩ nước Nga năm 1917 có hai cuộc cách mạng như vậy vì ở Nga năm 1917 có hai chính quyền tồn tại. Đó là chính phủ Nga Hoàng và chính phủ lâm thời của tư sản. Cách mạng tháng Hai nhằm lật đổ chế độ Nga Hoàng, xóa bỏ chế độ phong kiến tồn tại lâu đời trên đất nước Nga, tiếp đó là cách mạng tháng Mười nhằm lật đổ chính phủ lâm thời tư sản, đưa nước Nga bước vào thời kì cách mạng xã hội chủ nghĩa.

Câu 6: Việc xây dựng và bảo vệ chính quyền Xô Viết diễn ra như thế nào ngay sau khi cách mạng tháng Mười thành công?

Hướng dẫn giải:

Xây dựng chính quyền Xô Viết:

• Ngay trong đêm 25/10 đại hội Xô Vieeys toàn Nga lần thứ hai khai mạc đã tuyên bố thành lập chính quyền Xô Viết do Lê – Nin đứng đầu.
• Nhiệm vụ hàng đầu của chính quyền Xô Viết là đập tan bộ máy nhà nước cũ của giai cấp tư sản và địa chủ, khẩn trương xây dựng bộ máy nhà nước mới của những người lao động.
• Các cơ quan trung ương và Xô Viết các địa phương được thành laaoj, chính quyền tư sản, địa chủ các cấp đều bị bãi bỏ.
• Cuối tháng 11/1917 chính quyền Xô Viết bước đầu quốc hữu hóa các nhà máy, xí nghiệp của giai cấp tư sản. Tháng 12/1917, Hội đồng kinh tế quốc dân tối cáo được thành lập.

Bảo vệ chính quyền xô viết:

• Cuối năm 1918, đội quân 14 nước đế quốc cấu kết với lực lượng phản cách mạng trong nước mở cuộc tấn công vũ trang nhằm tiêu diệt nước Nga Xô viết non trẻ. Trong suốt ba năm 1918 – 1920) nhân dân Xô Viết đã tập trung toàn bộ sức lực tiến hành cuộc chiến đấu chống thù trong, giặc ngoài trong những điều kiện vô cùng khó khăn để giữ vững chính quyền Xô Viết.
• Từ năm 1919 nước Nga thực hiện chính sách cộng sản thời chiến nhằm huy động tối đa mọi mặt của cải nhân lực của đất nước phục vụ cho cuộc chiến tranh chống thù trong giặc ngoài. Vừa chiến đấu, vừa xây dựng Hồng Quân và nhân dân Xô viết đã tửng bước đẩy lùi các cuộc tấn công của lực lượng phản cách mạng trong và ngoài nước. năm 1920, chiến sự chấm dứt, nhà nước Xô viết được bảo vệ và giữ vững.