Bài 24: Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918) - Lịch Sử Lớp 11

Bài 24: Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918) - Lịch Sử Lớp 11 - Bài "Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918) lịch sử 11 hôm nay, sẽ giúp các bạn biết rằng: Trong chiến tranh thế giới thứ nhất, chính quyền thực dân tăng cường bóc lột sức người, sức của ở Đông Dương. Các chính sách đó đã làm cho các tầng lớp, giai cấp mới trong xã hội tăng nhanh về số lượng, đồng thời nảy sinh một loạt cuộc khởi nghĩa vũ trang của mọi tầng lớp nhân dân...

Bài 24: Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918) - Lịch Sử Lớp 11

A. Kiến thức trọng tâm

I. Tình hình kinh tế - xã hội

1. Những biến động về kinh tế

• Âm mưu của Pháp: Vơ vét nhân lực, vật lực, tài lực để gánh đỡ những tổn thất và thiếu hụt của Pháp trong chiến tranh.
• Chính sách kinh tế của Pháp:
  • Tăng các loại thuế, bắt nhdân mua công trái.
  • Vơ vét lúa gạo, kim loại đưa về nước Pháp.
  • Bắt nhân dân chuyển từ trồng lúa sang trồng cây công nghiệp phục vụ chiến tranh.
  • Nới lỏng độc quyền cho tư sản người Việt tự do kinh doanh.
• Chuyển biến:
  • Gây tổn hại nền nông nghiệp trồng lúa; nông dân bị bần cùng hóa.
  • Một số ngành công nghiệp, giao thông vận tải, nội thương có điều kiện phát triển.

2. Tình hình phân hóa xã hội:

• Xã hội Việt Nam tiếp tục phân hóa sâu sắc.
  • Nông dân tiếp tục bị bần cùng hóa và nhiều người bị bắt đi lính sang chiến trường Châu Âu.
  • Số lượng công nhân, tư sản, tiểu tư sản tăng nhanh, bắt đầu đấu tranh bênh vực quyền lợi cho người trong nước.
• Ảnh hưởng:
  • Mâu thuẫn xã hội gay gắt hơn.
  • Số lượng công nhân, tư sản, tiểu tư sản tăng nhanh, nhận thức rõ hơn vai trò chính trị của mình.

II. Phong trào đấu tranh vũ trang trong chiến tranh



III. Sự xuất hiện khuynh hướng cứu nước mới

1. Phong trào công nhân

• Phong trào công nhân phát triển mạnh
• Hình thức: đấu tranh kinh tế kết hợp với bạo động vũ trang.
• Mục tiêu: chủ yếu đòi quyền lợi kinh tế

=> Phong trào đấu tranh mang tính tự phát.

2. Buổi đầu hoạt động của Nguyễn Ái Quốc

• Hoàn cảnh ra đi tìm đường cứu nước
  • Lớn lên giữa lúc nước mất, nhà tan, lại được chứng kiến nỗi thống khổ của nhân dân dưới ách thống trị của đế quốc, phong kiến.
  • Các cuộc đấu tranh đều thất bại, bế tắc.

=>Người sớm nuôi ý chí đánh đuổi thực dân Pháp, giải phòng đồng bào.

• Các hoạt động của Nguyễn Ái Quốc
  • Ngày 5/6/1911 Nguyễn Ái Quốc ra đi tìm đường cứu nước
  • Năm 1911-1917, Người di nhiều nước, làm nhiều nghề, tiếp xúc với nhiều người => hiểu rõ ở đâu bọn đế quốc cũng tàn bạo, độc ác, nhân dân lao động bị áp bức bóc lột dã man
  • Năm 1917 Người trở lại Pháp, tích cực hoạt động tố cáo thực dân Pháp, tiếp nhận ảnh hưởng Cách mạng tháng Mười Nga, tư tưởng của người dần dần biến đổi.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Hướng dẫn trả lời câu hỏi giữa bài
​

Câu 1: Trang 147 – sgk lịch sử 11

Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp trong chiến tranh đã tác động như thế nào tới nền kinh tế nước ta?

Hướng dẫn giải:

Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp trong chiến tranh đã làm cho kinh tế Việt Nam có những biến đổi:

• Về nông nghiệp: Chuyển một phần trồng lúa sang trồng cây phục vụ cho chiến tranh.
• Về công nghiệp: Nhiều cơ sở công nghiệp được mở rộng để bù đắp cho công nghiệp chính quốc, phục hồi các ngành phục vụ trực tiếp cho chiến tranh.
• Về thương nghiệp, giao thông vận tải: Do chiến tranh, các cơ sở buôn bán, hệ thống giao thông vận tải của người Việt Nam được củng cố, mở rộng và xuất hiện nhiều cơ sở mới.

Câu 2: Trang 148 – sgk lịch sử 11

Những chính sách khai thác thuộc địa của Pháp trong chiến tranh đã tác động như thế nào đến các tầng lớp xã hội Việt Nam?

Hướng dẫn giải:

Chính sách cai trị và những biến động về kinh tế ở Việt Nam trong những năm chiến tranh đã đẩy mạnh sự phân hóa xã hội.

• Nông dân bị kiệt quệ, bần cùng vì nạn sưu cao thuế nặng, bị bắt lính
• Giai cấp công nhân tăng lên về số lượng.
• Tư sản Việt Nam phát triển cả về số lượng và thể lực kinh tế.
• Tầng lớp tiểu tư sản thành thị phát triển nhưng bị chèn ép, bạc đãi, nguy cơ thất nghiệp đe dọa.

Câu 3: Trang 149 – sgk lịch sử 11

Trong thời gian đầu chiến tranh, Việt Nam Quang Phục hội đã hoạt động với những hình thức nào?

Hướng dẫn giải:

Trong thời gian đầu chiến tranh, Việt Nam Quang phục hội nhận được sự tham gia của các tầng lớp công nhân, viên chức, binh lính…dưới hình thức:

• Tiến hành một số cuộc bạo động như: tấn công binh lính Pháp ở tỉnh lị Phú Thọ, đột kích Lục Nam, Bát Xát…
• Nổi dậy giết lính canh, cướp vũ khí, phá nhà lao.

=>Như vậy, trong thời gian này, Việt Nam Quang Phục hội nặng nề về bạo động vũ trang. Nhưng do các tù nhân bị giam lâu ngày, sức khỏe suy kiệt, bị cô lập nên cuộc bao động cuối cùng bị thất bại.

Câu 4: Trang 149 – sgk lịch sử 11

Việc vua Duy Tân tham gia cuộc vận động khởi nghĩa năm 1916 ở Huế có ý nghĩa như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Cuộc vận động khởi nghĩa ở Huế năm 1916 là cuộc khởi nghĩa của Thái Phiên và Trần Cao Vân. Hai ông vận động khởi nghĩa và mời vua Duy Tân tham gia với tư cách là người lãnh đọa tối cao của khởi nghĩa và nhằm mục đích huy động nhân dân tham gia khởi nghĩa, kể cả các tầng lớp quan lại.

Vua Duy Tân tham gia khởi nghĩa vì tinh thần yêu nước, mong muốn đấu trah để giải phóng dân tộc.

Vì vậy, việc vua Duy Tân tham gia khởi nghĩa đã tạo nên sự phấn khởi, có tác dụng động viên, cổ vũ nhân dân trong cuộc đấu tranh chống Pháp.

Câu 5: Trang 150 – sgk lịch sử 11

Việc binh lính người Việt tham gia phong trào yêu nước trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất có ý nghĩa gì?

Hướng dẫn giải:

Binh lính người Việt Nam tham gia phong trào yêu nước trong những năm Chiến tranh thế giới thứ nhất chủ yếu là trong cuộc khởi nghĩa của binh lính ở Thái Nguyên (1917).

Cuộc khởi nghĩa diễn ra ác liệt, cuối cùng bị thất bại. Mặc dầu bị thất bại, nhưng nó có ý nghĩa lịch sử to lớn.

Nó khơi dậy truyền thống yêu nước của dân tộc ta

Làm cho thực dân Pháp gặp nhiều khó khăn trong quá trình thống trị Việt Nam.

Câu 6: Trang 151 – sgk lịch sử 11

Tại sao các hội kín dùng hình thức tôn giáo và sử dụng bùa chúa trong tổ chức và hoạt động?

Hướng dẫn giải:

Các hội kín dùng hình thức tôn giáo và sử dụng bùa chúa trong tổ chức và hoạt động vì:

• Các hội kín là tổ chức yêu nước chống Pháp của nhân dân Nam Kì, gồm phần lớn là nông dân và dân nghèo thành thị
• Các hội kín thường dùng hình thức tôn giáo, bùa chúa để tuyên truyền, vận động và hoạt động trong quần chúng, chủ yếu là nông dân yêu nước nhưng còn mê tín
• Đây là cách tuyên truyền có hiệu quả đối với nông dân Nam Kì lúc bấy giờ.

Câu 7: Trang 153 – sgk lịch sử 11

Vì sao Nguyễn Tất Thành quyết định sang phương Tây tìm đường cứu nước?

Hướng dẫn giải:

Nguyễn Tất Thành quyết chí ra đi tìm đường cứu nước là bởi vì:

Nguyễn Tất Thành sinh ra và lớn lên trong một nhà nho nghèo yêu nước, lớn lên trong hoàn cảnh nước mất nhà tan, lạ chứng kiến nhiều của đấu tranh yêu nước của các bậc tiền bối bị thất bại. Nguyễn Ái Quốc rất khâm phục tình thần yêu nước của họ nhưng không đi theo con đường ấy.

Do đó, ngày 5/6/1911 Nguyễn Tất Thành sang phương Tây tìm hiểu xem nước Pháp và nước khác làm như thế nào rồi sẽ về giúp đồng bào mình.

Câu 8: Trang 153 – sgk lịch sử 11

Những hoạt động của Nguyễn Tất Thành trong những năm 1911 – 1918 nhằm mục đích gì?

Hướng dẫn giải:

Ngày 5/6/1911 Nguyễn Ái Quốc ra đi tìm đường cứu nước

Năm 1911-1917, Người di nhiều nước, làm nhiều nghề, tiếp xúc với nhiều người => hiểu rõ ở đâu bọn đế quốc cũng tàn bạo, độc ác, nhân dân lao động bị áp bức bóc lột dã man

Năm 1917 Người trở lại Pháp, tích cực hoạt động tố cáo thực dân Pháp, tiếp nhận ảnh hưởng Cách mạng tháng Mười Nga, tư tưởng của người dần dần biến đổi.

Sống và làm việc trong phong trào công nhân Pháp, tiếp nhận ảnh hưởng của cách mạng tháng Mười Nga làm chuyển biến tư tưởng và là cơ sở quan trọng để Người xác định con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc Việt Nam.

Hướng dẫn trả lời câu hỏi cuối bài
​

Câu 1: Trang 153 – sgk lịch sử 11

Nêu những biến động về mặt kinh tế, xã hội ở Việt Nam trong những năm Chiến tranh thế giới thứ nhất?

Hướng dẫn giải:

Những biến động về kinh tế, xã hội ở Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất:

Biến động về kinh tế:

• Thực dân Pháp tăng cường vơ vét, bóc lột của cải của nhân dân để ta phục vụ cho chiến tranh.
• Pháp tăng thuế, bắt nhân dân Việt Nam mua công trái, vơ vét lương thực, nông lâm sản, kim loại... đem về Pháp.
• Sự cướp bóc của Pháp ảnh hưởng trầm trọng đến kinh tế – xã hội Việt Nam.
  • Công nghiệp: ngành khai mỏ được bỏ vốn thêm, một vài công ty than mới xuất hiện, các kim loại cần cho chiến tranh được khai thác mạnh. Trong giai đoạn này, Pháp nới lỏng cho các xí nghiệp của người Việt mở rộng quy mô sản xuất và kinh doanh (công ti của Nguyễn Hữu Thụ, Bạch Thái Bưởi), nhiều xí nghiệp mới xuất hiện.
  • Công thương nghiệp, giao thông vận tải: phát triển do chính sách nới tay độc quyền cho tư bản người Việt được kinh doanh tương đối tự do. Công việc kinh doanh của người Việt được mở rộng như Công ty của Nguyễn Hữu Thu, Bạch Thái Bưởi, nhiều xí nghiệp mới xuất hiện.
  • Nông nghiệp: chuyển từ chuyên canh cây lúa sang trồng cây công nghiệp phục vụ chiến tranh (thầu dầu, đậu, lạc...). Đời sống nông dân khó khăn.

Biến động về xã hội:

• Số lượng các giai cấp và tầng lớp mới trong xã hội ngày càng tăng nhanh, đó là giai cấp công nhân, giai cấp tư sản dân tộc và tầng lớp tiểu tư sản.
• Đời sống của các giai cấp và tầng lớp trong xã hội Việt Nam bị khốn khổ vì bị bóc lột, phải đi lính cho Pháp, chết thay cho Pháp…
• Phong trào đấu tranh chống Pháp ngày càng phát triển, một loạt cuộc khởi nghĩa vũ trang chống Pháp bùng nổ, đặc biệt là binh lính người Việt trong quân đội Pháp.

Câu 2: Trang 153 – sgk lịch sử 11

Điểm lại các phong trào yêu nước tiêu biểu trong thời kì chiến tranh?

​

Câu 3: Trang 153 – sgk lịch sử 11

Tại sao nói đây là thời kì phong trào cách mạng Việt Nam khủng hoảng về đường lối và giai cấp lãnh đạo?

Hướng dẫn giải:

Vì:

• Các phong trào đấu tranh trong thời kì này chưa tìm ra đường lối đấu tranh đúng đắn, chưa có đường lối cụ thể và lâu dài.
• Các phong trào đấu tranh còn mang tính tự phát, chủ yếu đòi các quyền lợi cá nhân, nặng nề về quyền lợi kinh tế.
• Các phong trào chưa có giai cấp tiên tiến để lãnh đạo