Bài 12: Công dân với tình yêu, hôn nhân và gia đình - Giáo Dục Công Dân Lớp 10

Bài 12: Công dân với tình yêu, hôn nhân và gia đình - Giáo Dục Công Dân Lớp 10 - Trong đời sống tình cảm của cá nhân, tình yêu giữ một vị trí rất đặc biệt. Nó không chỉ góp phần điều chỉnh hành vi của con người mà còn bộc lộ nhiều phẩm chất đạo đức cá nhân. Đến với bài học hôm nay, các bạn sẽ nắm rõ hơn về tình yêu, tình yêu chân chính cũng như hôn nhân gia đình. Bây giờ, chúng ta cùng bắt đầu bài học.

Bài 12: Công dân với tình yêu, hôn nhân và gia đình - Giáo Dục Công Dân Lớp 10

A. Kiến thức trọng tâm

1. Tình yêu

a. Tình yêu là gì?

• Tình yêu là sự rung cảm và quyến luyến sâu sắc giữa hai người khác giới, phù hợp nhau về nhiều mặt, có nhu cầu gắn bó và tự nguyện hiến dâng cho nhau cuộc sống của mình.
• Tính xã hội của tình yêu:
  • Tình yêu phụ thuộc vào quan niệm xã hội
  • Kết quả tình yêu dẫn tới những vấn đề xã hội phải quan tâm.
  • Tình yêu cùng với sự phát triển xã hội sẽ càng thoát khỏi ham mê bản năng.

b. Thế nào là một tình yêu chân chính?

• Tình yêu chân chính là tình yêu trong sáng, lành mạnh, phù hợp với quan điểm đạo đức, tiến bộ xã hội.
• Biểu hiện:
  • Chân chất, quyến luyến, cuốn hút, gắn bó.
  • Sự quan tâm sâu sắc đến nhau, không vụ lợi
  • Sự chân thành, tin cậy và tôn trọng từ hai phía
  • Lòng vị tha thông cảm.

c. Một số điều cần tránh trong tình yêu nam nữ thanh niên.

• Yêu đương quá sớm, nhầm lẫn tình bạn với tình yêu
• Yêu một lúc nhiều người, hoặc vụ lợi trong tình yêu.
• Có quan hệ tình dịc trước hôn nhân.

2. Hôn nhân

a. Hôn nhân là gì?

• Hôn nhân là quan hệ giữa vợ và chồng sau khi đã kết hôn

b. Chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay

Thứ nhất: Hôn nhân tự nguyện và tiến bộ

• Hôn nhân tự nguyện và tiến bộ là hôn nhân dựa trên tình yêu chân chính.
• Tự nguyện trong hôn nhân thể hiện qua việc cá nhân được tự do kết hôn theo luật định.
• Hôn nhân tiến bộ là hôn nhân bảo đảm về mặt pháp lí.
• Hôn nhân tự nguyện và tiến bộ còn thể hiện ở việc đảm bảo quyền tự do li hôn.

Thứ hai: Hôn nhân một vợ, một chồng, vợ chồng bình đẳng

• Hôn nhân dựa trên tình yêu chân chính là hôn nhân một vợ một chồng, tình yêu là không thể chia sẻ được.
• Bình đẳng trong quan hệ vợ chồng là nguyên tắc cơ bản trong gia đình mới. Sự bình đẳng không phải là sự cào bằng, chia đôi…

3. Gia đình, chức năng của gia đình, các mối quan hệ gia đình và trách nhiệm của các thành viên.

a. Gia đình là gì?

• Gia đình là một cộng đồng chung sống và gắn bó với nhau bởi hai mối quan hệ cơ bản là quan hệ hôn nhân và quan hệ huyết thống.

b. Chức năng của gia đình:

• Chức năng duy trì nòi giống
• Chức năng kinh tế
• Chức năng tổ chức đời sống gia đình
• Chức năng nuôi dưỡng, giáo dục con cái

c. Mối quan hệ và trách nhiệm của mỗi thành viên trong gia đình.

Quan hệ giữa cha mẹ và con cái:

• Cha mẹ: Có trách nhiệm yêu thương, nuôi dưỡng, giáo dục và tạo điều kiện chocon học hànhcon cài trở thành công dân có ích cho xã hội.
• Con cái: Có bổn phận kính trọng,hiếu thảo, giữ gìn danh dự và truyền thống gia đình.

Quan hệ giữa ông bà và con cháu:

• Ông bà thương yêu,quan tâm chăm sóc, gương mẫu trong giáo dục các cháu.
• Cháu kinh trọng, hiếu thảo, yêu thương ông bà.

Quan hệ giữa anh, chị em:

• Thương yêu, tôn trọng, đùm bọc, bảo ban, giúp đỡ nhau trong cuộc sống.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: Hiện nay, trong học sinh có những bạn nam và nữ chơi thân với nhau và giúp đỡ nhau trong học tập cũng như trong hoạt động hàng ngày. Chúng ta có nên gán ghép và cho rằng hai bạn đó yêu nhau hay không? Theo em, ở lứa tuổi này đã nên yêu đương hay chưa? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

Hiện nay, trong học sinh có những bạn nam và nữ chơi thân với nhau và giúp đỡ nhau trong học tập cũng như trong hoạt động hàng ngày. Tuy nhiên, chúng ta không nên gán ghép và cho rằng hai bạn đó yêu nhau bởi vì đôi khi đó chỉ là tình bạn cùng chơi với nhau để giúp đỡ nhau học tập, các bạn gán ghép như vậy sẽ khiến cho hai bạn dễ xảy ra những hiểu lầm, xấu hổ dẫn để ngại ngùng trong việc gặp nhau, tình bạn dần bị xa cách.

Theo em, ở lứa tuổi này chưa nên yêu đương bởi vì ở lứa tuổi này là lứa tuổi nên tập trung vào học tập, là giai đoạn tình yêu và tình bạn khó phân biệt dễ bị hiểu lầm. Do đó, hãy tập trung cho việc học và cố gắng vun đắp cho tình bạn thời học sinh trong sáng và bền vững.

Câu 2: Trong bài học nêu lên một số điều nên tránh trong tình yêu. Em có đồng ý với những điều đó không? Nếu có ý kiến gì khác, em hãy cho biết ý kiến của mình.

Hướng dẫn giải:

Em hoàn toàn đồng ý với những điều nên tránh trong tình yêu đã nêu trong bài học bởi vì:

• Yêu quá sớm sẽ ảnh hưởng đến việc học, tình yêu mang tính đùa cợt thiếu suy nghĩ, hành động nông cạn.
• Yêu một lúc nhiều người dẫn đến các cuộc cãi vã, đánh nhau và làm mất đi niềm tin từ những người khác. Người khác sẽ khinh bỉ mình và xem mình là đồ lăng nhăng.
• Quan hệ tình dục trước hôn nhân là điều càng không nên, bởi t dẫn đến những hậu quả xấu, ảnh hưởng đến cuộc sống tương lai của bản thân.

Vì vậy trước tình yêu cần suy nghĩ chín chắn, biết tự chịu trách nhiệm trước bản thân với những hành động của mình.

Câu 3: Hiện nay, có một số người chung sống với nhau như vợ chồng nhưng không muốn đăng kí kết hôn vì ngại sự ràng buộc của pháp luật. Em có đồng tình với cách sống này không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

Em không đồng ý với quan điểm sống chung với nhau như vợ chồng nhưng không đăng kí hết hôn. Bởi đây là hiện tượng đang được xã hội lên án gay gắt đối với giới trẻ về hiện tượng sống thử. Đây là lối sống thiếu tinh thần trách nhiệm với xã hội và gây ra nhiều hậu quả xấu. Vì vậy, cần có thái đố thẳng thắn trước hành động này, nếu đã tự nguyện yêu và đến với nhau thì nên đăng kí kết hôn để thực hiện quyền và nghĩa vụ công dân trong xã hội.

Câu 4: Theo em, điểm khác biệt lớn nhất trong chế độ hôn nhân hiện nay ở nước ta với chế độ hôn nhân trong xã hội phong kiến trước đây là gì?

Hướng dẫn giải:

Chế độ hôn nhân ngày nay với chế độ hôn nhân trong xã hội phong kiến có sự khác nhau:

Đối với chế độ hôn nhân hiện nay:

• Hôn nhân một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng
• Hôn nhân tự nguyện, bình đẳng dựa trên tình yêu chân chính.
• Mỗi gia đình chỉ nên dừng lại một đến hai con.

Đối với chế độ hôn nhân thời phong kiến:

• Năm thê bảy thiếp, gái chính chuyên chỉ có một chồng
• Hôn nhân chủ yếu do cha mẹ và mai mối sắp đặt
• Gia đình có nhiều con.

Câu 5: Trước đây, quan niệm về một gia đình có phúc là “con đàn, cháu đống”. Em thấy quan niệm này còn phù hợp trong xã hội ngày nay không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

Hiện nay, nếu áp dụng quan niệm “con đàn, cháu đống” là không còn phù hợp. Bởi:

Trước đây, ông bà quan niệm nhà càng đông con càng vui, có thêm nhiều nguồn lực cho hoạt động sản xuất nông nghiệp. Giờ đây, trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, sinh nhiều con sẽ trở nên áp lực và gánh nặng kinh tế gia đình, cũng như tạo áp lực dân số của đất nước. Vì vậy, theo chính sách của nhà nước, mỗi gia đình chỉ nên dừng lại ở một hoặc hai con để nuôi dạy cho tốt.

Câu 6: Em hãy sưu tầm một số câu ca dao, tục ngữ về tình yêu, hôn nhân và gia đình.

Hướng dẫn giải:

• Vợ chồng là ruột là rà
• Anh em có cửa có nhà anh em
• Sao cho trong ấm ngoài êm
• Như thuyền có bến như chim có bầy.
• Chị em một ruột cắt ra
• Chị không em có cũng là như không.
• Có nuôi con mới biết lòng cha mẹ.
• Cha mẹ hiền sinh con thảo.
• Nhất mẹ nhì cha, thứ ba bà ngoại.
• Cha mẹ hiền lành để đức cho con.
• Anh em như thể tay chân.
• Anh em bát máu sẻ đôi.
• Cắt dây bầu dây bí, ai cắt dây chị dây em.
• Em thuận anh hòa là nhà có phúc.
• Anh em nào phải người xa
• Cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân
• Ép dầu, ép mỡ, ai nỡ ép duyên.
• May gặp duyên, chẳng may gặp nợ.
• Nhất duyên, nhì phận, tam phong thổ.
• Gìa kén kẹn hom.
• Cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy.
• Phải duyên thì dính như keo
• Trái duyên chổng chểnh như kèo đục vênh